مستندسازان جوان از دغدغه های سینمایی شان گفتند

هشتمین دوره جشنواره فیلم مستند حقیقت ، روز گذشته ۱۵ آذر ماه ، کار نمایش فیلم ها را در دو سینمای فلسطین و سپیده ، پایان داد . در این میان به سراغ فیلمسازانی رفتیم که فیلم هایشان در این دوره از جشنواره ، حضور داشته و به نمایش در آمده است و در رابطه با فیلم و کارنامه ی فیلمسازی شان و سابقه ی حضور در جشنواره فیلم حقیقت ، گفتگوی کوتاهی ترتیب دادیم که حاصل آن را در ادامه می توانید بخوانید:

هادی آفریده : ” جشنواره حقیقت دارد به نقطه های اوجش بر می گردد . “

هادی آفریده در رابطه با فیلم ” چنارستان ” که کارگردانی اش را بر عهده داشته ، به خبرنگار سینما فستیوال گفت : ” فیلم من در مورد صد سال تاریخ شفاهی و تاریخ شهری مردم تهران و خاطرات جمعی مردم این شهر در رابطه با خیابان ولیعصر است. این فیلم ، حدود یک قرن خاطرات مردم تهران را در خیابان ولیعصر بازیابی می کند. “

او همچنین در رابطه با دغدغه ی شکل گیری فیلمنامه و  ساخت این فیلم ادامه داد : ” فکر می کنم به خاطر این که در این شهر به دنیا آمده ام  و زندگی کرده ام ، از سال ها پیش دلم می خواست کاری برای این خیابان انجام دهم . ما  چه متولد تهران باشیم و چه به این شهر مهاجرت کرده باشیم ، این خیابان نوستالژیک ماست و بالاخره با آن ارتباط داشته ایم . “

وی در همین راستا اضافه کرد : ” از طرف دیگر به خاطر طولانی بودن و وصل شدن شمال و جنوب شهر تهران به واسطه ی این خیابان ، ساکن هر کجای تهران که باشی ، گذرتان به این خیابان می افتد . این پرسپکتیو خیابانی و درختان چنار عناصر جذابی برای من بود .  از طرف دیگر خاطرات فردی ما به نوعی خاطرات جمعی ما هم هست .  این عوامل باعث شد تا این خیابان  برایم جذاب شود . “

کارگردان “چنارستان ” در رابطه با حضور چهره های شناخته شده ای چون مرتضی احمدی در این مستند گفت : ” به عنوان مثال آقای مرتضی احمدی به عنوان یکی از افراد با تجربه ی تهرانی ست که کاری که مثلا احمد شاملو و صادق هدایت کردند و متل های تهرانی را جمع آو ی و مکتوب کردند ، آقای احمدی هم این کار را به شکل مدرن تر در مورد شعر ها و الفاظ و متل های تهران انجام دادند. و به گونه ای سند زنده تهران و در خیلی از مواقع ملقب به پدربزرگ تهران هستند. “

وی افزود : ” افرادی چون  مرتضی احمدی ، کامران عدل ، امیر انوشوند ، علی دهباشی ، بر اساس موقعیت هایی که در فیلم به آن ها پرداختم ، وارد فیلم شدند و بر اساس تجربیاتشان با آن موقعیت ، مکان ها و دوره های زمانی که من می خواستم بپردازم ، از تجربه شخصی شان از خیابان ولیعصر به من اطلاعات دادند . “

کارگردان فیلم مستند ” مسئله این نیست ” در پاسخ به این سوال که چرا به دنبال افراد شناخته شده و معروف رفته ست ، اذعان داشت : ”  به این خاطر که این افراد کمتر می توانند دروغ بگویند و تاریخ را جلع کنند . به آدم هایی که خیلی شناخته شده نیستند نمی شد اعتماد کرد . چون امکان داشت تاریخ را آن گونه تعریف کنند که خودشان دوست دارند . “

او در ادامه در رابطه به تجربه حضور در جشنواره فیلم حقیقت و نمایش فیلمش ، به خبرنگار سینما فستیوال گفت : ” من در این هشت سالی که جشنواره برگزار شده است ، به غیر از یکی یا دو دوره تقریبا همه ی دوره ها حضور داشتم . فیلم هایم به نمایش در آمدند و کاندید شدند . این اولین حضور جشنواره ای فیلم “چنارستان” است اما برای حضور در بخش فیلم های بلند جشنواره ی فجر نیز درخواست داده ایم . “

آفریده که مهم ترین اتفاق این دوره از جشنواره را نسبت به دوره های پیشین ، تغییر مدیریت می دانست ، درباره ی تفاوت آن نسبت به دوره های قبل اظهار داشت : ” برای این دولت مسائل فرهنگی اولویت است و محترمانه با افراد برخورد می کند و طبیعتا تغییر و تحولاتی که در مدیریت انجام شده است باعث شده تا کیفیت جشنواره بالا برود . من فکر می کنم این جشنواره دارد به نقطه های اوجش بر می گردد . “

او همچنین ادامه داد : ” دو سال اول جشنواره حقیقت با جشنواره هایی نظیر یاگاماتا ژاپن (YARU GA MATA) و یا ایدفو آمستردام )  Amsterdam (IDFA) ( قابل رقابت بود . این جشنواره دارد به آن استاندارد ها بر می گردد .  ورود سوپر استار های سینمای مستند دنیا مثل خانم ” هدی هانیگمان(Heddy HonIGMANn)  ” و مرور فیلم های مستند  “سینما دوروئل سوئیس (Visions du Réel )” و مستند های کره ، رویداد های مهمی هستند که خیلی اوقات آنها را در جشنواره های اروپایی هم نمی توانیم ببینیم .  این که در یک جشنواره این ها جمع شده است ، اتفاق بزرگی ست . “

کارگردان ” چنارستان ” در پایان با اشاره به علاقه مندی اش برای اکران این فیلم در گروه هنر و تجربه گفت : ” مجوز های لازم برای اکران فیلم کسب شده است . وزارت محتوایی و وزارت ارشاد ، فیلم را تایید کرده است و اگر درصد اندکی آدم های نابخرد بی سواد ، جلوی کار ، سنگ نیاندازند ، قطعا این فیلم برای مردم اکران می شود ، سپس  لوح فشرده ی آن نیز وارد شبکه نمایش خانگی  می شود . “

 

بهروز ملبوس باف : ” داوری جشنواره حقیقت از سینمای مستند ، عقب تر و محافظه کارانه است. “

بهروز ملبوس باف که با فیلم ” در عمق میدان ” در بخش مرور سینمای مستند اصفهان در جشنواره حضور داشت ، در رابطه با فیلمش به خبرنگار سینما فستیوال گفت : ” این مستند راجع به میدان امام علی فعلی و یا میدان کهنه یا میدان عتیق اصفهان است . میدانی که شهر اصفهان ، بعد از اسلام ، دور آن شکل گرفته است و حدود هزار و سیصدسال ، به اندازه ورود اسلام به ایران قدمت دارد . در ضلع جنوب غربی آن مسجد عتیق اصفهان قرار دارد و بازار اصفهان از آن جا شروع می شود و به میدان نقش جهان ختم می شود . اسکلت اصلی شهر اصفهان است . “

او همچنین ادامه داد : ” در ظاهر ، این فیلم راجع به بازسازی میدان در سی چهل سال اخیر است که قرار بود احیا شود و خیابان ها برداشته شود و تاریخ صدساله ی اصفهان در این مستند گفته می شود . اما در کنار آن روایت فیلم ، روایت خودم به عنوان یک فیلمساز چهل ساله است که در مناره نهصد ساله گم می شود و در طرف دیگر میدان نقش جهان با قدمت چهارصد ساله قرار دارد و طرف دیگر یک مسجد با قدمت هزار و دویست – سیصد ساله است . این فیلم ، گفت و گوی این فیلمساز است با کسانی که آن جا را بازسازی می کنند و پدر بزرگ و مادربزرگش که در آن محله به دنیا آمده اند و خانه ی قدیمی مادر بزرگش در آن محله واقع شده و حالا دارد میدان خودش را می سازد . “

ملبوس باف با اشاره به این که فیلم سفارش  شهرداری اصفهان بود ، راجع به دغدغه های ساختن فیلم توضیح داد : ” حسن اتفاق این بود که من هم اهل آن محله بودم و پدربزرگ و مادربزرگم در آن محله زندگی می کردند. ولی خود فیلم در واقع به گونه ای روایت شهر است. یک راوی دارد که به بهانه ی این میدان شهر ، خود را روایت می کند و چون خود ، راوی چهل ساله است ، به این چهل سال  می پردازد. “

کارگردان مستند “مثل آب برای ماهی ” که فارغ التحصیل رشته ی سینماست با بیان این که کسی که در اصفهان زیست کند نمی تواند با معماری عجین نباشد ادامه داد : ” چهار سال است که با شهر اصفهان درگیر هستم و قطعا درگیر معماری آن هم بودم . کسی که در اصفهان زیست کند نمی تواند با معماری عجین نباشد به خصوص الان که می بینیم تا چه حد زندگی در آن نوع معماری جریان داشته است . اعضای خانواده دور هم جمع بودند . ولی خانه های الان شبیه به قوطی های کبریت است که نه حیاطی دارد و نه آسمانی را دیده می شود . فقط یک ال سی دی جلوی آن گذاشته اند که باید فقط آن را تماشا کنیم. “

او همچنین از سابقه ی فیلمسازی اش به خبرنگار سینما فستیوال گفت : ” من از سال هفتاد و یک فیلمسازی را شروع کردم . تا سال هشتاد ، فیلم های کوتاه و تجربی ساختم و از سال هشتاد تا نود فیلم های مستند صنعتی می ساختم . مستند “در عمق میدان ”  که در جشنواره شرکت کرده است ،  دومین کارم است و می توان از آن به عنوان مستندی که مخاطب عام دارد نام برد.  اولین کارم هم ” اصفهان در بوق کارخانه ها ” بود که سال گذشته در دوره قبلی جشنواره حضور داشت. “

در انتها ، کارگردان ” درعمق میدان ” درباره ی نقاط قوت و ضعف برپایی این دوره از جشنواره نسبت به دوره های قبل گفت : ” به نظر من جشنواره امسال بالاخص در ورک شاپ ها نسبت به سال گذشته ، جامع تر و بهتر برگزار شد . فکر می کنم سطح کیفی ساخت و تولید فیلم ها را به یک استانداردی برساند . این دوره ، در انتخاب فیلم ها و کل جشنواره هم خیلی بهتر از دوره های قبل بود .  فقط فکر می کنم هنوز انتظاری که از داوری جشنواره حقیقت که در حال حاضر تنها جشنواره ی سینمای مستند است و باید به زبان سینمای مستند بپردازد و فیلم ها را معرفی کند ، از سر سینمای مستند ما که جلوست ، عقب تر و محافظه کارانه است. “

بلال الفت : ” جانبازان اعصاب و روان ، یکی از مظلوم ترین جانبازانی هستند که در عرصه اجتماعی ما در حال زیست هستند . “

بلال الفت که به همراه برادرش علی الفت ، کارگردانی فیلم مستند ” زندگی در ثانیه صفر ” را بر عهده داشتند در مورد فیلمش به خبرنگار سینما فستیوال گفت : ” این فیلم در مورد زندگی جانبازانی هست که به ” موجی ” معروفند. جانبازانی که ظاهری سالم دارند ، اما باطنشان آشفته است . به قول یکی از شخصیت های داخل فیلم : ” ما حاضر بودیم که پا نداشتیم ، دست نداشتیم ، اما جانباز اعصاب و روان ( موجی ) نبودیم . ما در این فیلم ، مشقت و نوع سختی زندگی این افراد در بیرون و داخل بیمارستان را به تصویر کشیدیم . “

او درباره ی دغدغه ی اولیه شکل گیری ساخت این فیلم توضیح داد : ” در مورد جانبازان اعصاب و روان در زمینه های مختلف مقاله و فیلم ، خیلی کم کار شده است . فیلم داستانی که هرگز وجود ندارد و تا آن جایی که من می دانم  دو یا سه فیلم مستند هم ساخته شده است . به همین خاطر ما این سوژه را انتخاب کردیم که البته مشقت های زیادی را هم به همراه داشت . تقریبا حدود یک سال طول کشید تا ما مجوز های لازم را برای وارد شدن به بیمارستانی که جانبازان عزیز، دوره درمان شان را در آن می گذرانند ، دریافت کنیم . “

وی با اشاره به دو اکران فیلم در سینما فلسطین و سپیده ، در رابطه با استقبال از نمایش این فیلم مستند در جشنواره حقیقت بیان کرد : ” « زندگی در ثانیه صفر » در سینما فلسطین شدیدا مورد استقبال قرار گرفت . به طوری که کل راهرو سینما پر بود . در پایان وقتی چهره ها را می دیدم ، هم از لحاظ سوژه و هم ساخت ، از دیدن فیلم راضی بودند . چرا که به نظر می آمد فیلم ، بر روی احساس مخاطبین به نوعی غلبه کرده است  و مورد توجه شان قرار گرفته است. “

او همچنین افزود : ” این فیلم قبل از این که وارد این جشنواره شود ، در جشنواره بین المللی مقاومت هم حضور داشت و در جشنواره فیلم بسیج و اشراق ، مقام گرفت .  “

الفت با بیان این که ساخت فیلم می توانست خیلی بهتر از این باشد ، درباره ی مشکلات کار گفت : ” می شد هم لوکیشن های بهتر و هم مراوده ی بهتری با شخصیت ها داشته باشیم . اما انتخاب این سوژه مشکلاتی در بیمارستان و وقت گرفتن از خود بیماران برای ما ایجاد می کرد که به ما اجازه ی وارد شدن به بخش های دیگر را نمی داد . بنابراین مجبور شدیم به صورت مصاحبه و در فضای بیمارستان ، با فرم بسیار ساده عمل کنیم .  و سعی کردیم در همین فرم هم ، لوکیشنی را انتخاب کنیم و رنگ و نوری را به کار بریم که با موضوعمان متناسب باشد . یعنی اگر کسی ” زندگی در ثانیه صفر ” را ببیند ، یک لوکیشن خاص معمولی ست که در عین حال شاید آشفته باشد . چون موضوعمان هم بیماری اعصاب و روان است ، می خواستم به مخاطب هم از این طریق القا شود. “

او که اولین حضورش در جشنواره حقیقت است در صحبت پایانی اش گفت : ” من دوست دارم دوستان عزیز مستندساز که بعدا کار را می بینند یا دیدند ، این سوژه جزو اولویت هایشان باشد و آن ها هم به این موضوع بپردازند . جانبازان اعصاب و روان به نظر من یکی از مظلوم ترین جانبازانی هستند که در عرصه اجتماعی ما در حال زیست هستند . “